Helden bij de bond

Twintig jaar geleden is het inmiddels. Soms lijkt het of het gisteren plaatsvond, maar andere keren is het alsof je het over iets uit een ander tijdperk hebt. Twintig jaar geleden. Het was nog in de vorige eeuw. We liepen hand-in-hand in de stad alsof we nooit anders gedaan hadden, kusten vrienden op straat ‘plat op de bek’ en sloegen armen om elkaar heen alsof het zo hoorde. Niemand die ervan opkeek. Niemand die er commentaar op leverde. Amsterdam was van ons en iedere Amsterdammer had daar vrede mee. Een hele lange week lang. Een heerlijke lange week lang. En zo het hóorde natuurlijk ook! Alleen waren we dat absoluut niet gewend.

Zelf was ik voor het ‘vergrijp’ van al te close met mijn vriendje over het Leidseplein lopen jaren eerder al eens in elkaar geslagen door een stel potenrammers. In hetzelfde jaar gebeurde dat een maand later in de Jordaan nog eens, toen ik met mijn vriend uit een restaurant kwam en op weg naar huis nog even over de kermis op de Palmgracht liep. Zelfs in dat vrijgevochten tolerante Amsterdam. En ik was niet de enige.

Maar nu was het allemaal anders. Nu waren de Gay Games in town. En dat veranderde alles. Tijden hadden we ernaar uitgekeken. Maanden, nee, jaren hadden de voorbereidingen geduurd. En toen, op 1 augustus 1998 was het zover. Burgemeester Schelto Patijn (1936-2007) opende, getooid met een regenboog-ambtsketen, onder luid gejuich in de – toen nog – Amsterdam Arena de vijfde editie van dit wereldwijde evenement. Ruim 13.000 sporters uit 66 landen waren naar Amsterdam gekomen, een aantal dat tot nu toe door geen enkele andere editie van de Games werd geëvenaard. Ze namen deel in 29 sportdisciplines waaronder roeien.

Vooraf was ik nogal sceptisch over het organiseren van een sportmanifestatie voor homo’s en lesbo’s: plaatsten we ons daarmee zelf niet in een hok (een ‘kast’, zo je wilt), waar we eigenlijk zo graag uit wilden? Ik had tenslotte ook jaren (internationaal) geroeid zonder dat mijn homoseksualiteit me daarbij erg in de weg had gezeten. Veel erger dan een paar domme opmerkingen (‘voor die ploeg hoeven we niet bang te zijn, daar zit een flikker op slag’) had ik niet meegemaakt op de roeiwateren. Oh ja, en een bijna-verzoek van het KNRB-bestuur om mijn roze driehoek, brandmerk voor homoseksuelen in de nazitijd maar geuzenteken van homo’s vele jaren later, niet mee te nemen naar de Rotsee Regatta in Luzern. Het verzoek werd afgeblazen voordat het was gedaan.

Toch nam ik de uitnodiging van John Avis van harte aan om samen met hem het roeitoernooi op de Bosbaan te organiseren. Na een lichte aarzeling kregen we de volledige medewerking van de Koninklijke Nederlandsche Roeibond, van veel roeiclubs (die boten beschikbaar stelden) en van een groot aantal fantastische vrijwilligers. Die medewerking maakte het mogelijk om volwaardige roeiwedstrijden te houden, volgens de FISA-richtlijnen. Hoewel het niveau van de buitenlandse participanten vooraf moeilijk in te schatten was en de meeste deelnemers niet door hun bond konden worden ingeschreven (om de simpele reden dat homoseksualiteit in een groot aantal landen niet geaccepteerd of zelfs verboden was), ging de roeibond volledig akkoord met de opzet van de wedstrijden: iedereen moest zich kunnen inschrijven, ongeacht zijn of haar skills.

Dat leidde soms tot tenenkrommende maar ook hilarische situaties. De enthousiaste Texaan die zijn zojuist toegewezen skiff met de tere huid op het ruwe beton van de vlotten van de Bosbaan legde, hebben we toch maar even apart genomen. Toen bleek dat zijn enige roei-ervaring was dat hij in zijn ‘Lone Star State’ in de branding van de Golf van Mexico had gepeddeld, hebben we hem toch maar verboden te skiffen. Soms ontglipte iemand wonderbaarlijk aan onze aandacht: een zwaarlijvige dame uit de Verenigde Staten kwam na ruim 23 minuten over de finish na 2000 meter geploeter. De skiff waar zij in roeide was duidelijk niet gebouwd op haar lichaamsomvang.

Maar over het algemeen waren de wedstrijden spannend en was de sfeer ongeëvenaard. Nooit eerder heb ik zoveel opgetogen mensen op een roeiwedstrijd zien rondlopen, deelnemers én bezoekers. Nooit eerder heb ik zo’n waanzinnig warm roeitoernooi meegemaakt: Rotsee Regatta en wereldkampioenschappen konden hier met geen mogelijkheid tegenop. De gunfactor was enorm. Toenmalig directeur sport van de gemeente Amsterdam en sleutelfiguur in de organisatie van het sportieve deel van de Gay Games, Jip van Leeuwen, herinnerde zich dat hij bij het zien van al die roeiboten vanaf de finishtoren wel even een traantje moest wegpinken. Het was gelukt! De wedstrijden waren een feit.

Dat niet iedereen even gecharmeerd was van zoveel aantrekkelijk mannenvlees in hooggesneden roeibroekjes aan de gewijde boorden van de Bosbaan bleek, toen de redactie van het onvolprezen blad Roeien na de Gay Games een prikkelende foto van een strakke Deense roeier op pumps op het omslag zette. Dat werd de hoofdredacteur door een abonnee uit het Gooi zwaar aangerekend. Het was maar goed dat hij zijn vertrek als hoofdverantwoordelijke voor het blad al had aangekondigd want met deze verslaggeving toonde hij aan volslagen incapabel te zijn om het officiële bondsorgaan te leiden. Die hoofdredacteur was ik en ik had part noch deel gehad aan de wijze waarop de redactie de Gay Games versloeg. Maar dat was voor de criticaster van ondergeschikt belang.

Bijna hadden financiële perikelen bij de Games roet in het eten gegooid. Een paar dagen vóór de openingsceremonie onthulde het Algemeen Dagblad dat financieel directeur Marc Janssens uit een vorig bestaan een miljoenenschuld had. Iets later bleek dat Janssens ook bij de Gay Games niet al te nauwkeurig met het geld omsprong. Een aantal leveranciers dreigde hun spullen terug te halen vanwege niet-betaalde rekeningen. Daarmee zouden de Gay Games ten einde zijn nog voor ze gestart waren. Met dat onaantrekkelijke vooruitzicht stelde de gemeente Amsterdam zich met vijf miljoen gulden garant voor de verliezen van de Games. De Gay Games Amsterdam en daarmee ook de roeiwedstrijden waren gered.

Het blad Roeien constateerde dat de wedstrijden een groot succes waren: 330 deelnemers hadden een paar geweldige dagen op de Bosbaan meegemaakt. Nooit eerder was er door kamprechters zo openlijk geflirt met roeiers en  nooit eerder werd er zoveel en zo internationaal geknuffeld als toen. Nooit eerder was er een ronde-miss met zwaardere baardgroei gesignaleerd.

Wellicht werd toen, in 1998, de basis gelegd voor de open mind van de bond tegenover homoseksualiteit. De bond was later actief bij een van de Gay Sportcafé’s. Het onderwerp kwam tevens ter sprake tijdens het roeicongres in Den Haag. En twee jaar geleden nam de roeibond als tweede Nederlandse sportbond (na de KNVB) enthousiast deel aan de jaarlijkse Canal Parade ter gelegenheid van Amsterdam Pride.

En op 4 augustus vaart er wéér een KNRB-boot mee tijdens het extravagante en massale feest van tolerantie op de Amsterdamse grachten. Er is geen enkele sportbond die dat op zijn palmares kan bijschrijven. Het thema van de parade dit jaar is ‘Heroes’. De bond maakte daarvan ‘You are like a heROW’ en daarmee wil de bond laten zien dat de roeisport een toegankelijke sport voor iedereen is, ongeacht kleur, religie of seksuele voorkeur. So what, een flikker op slag? Helden zijn het!